Шинэ Зеланд улс

МОНГОЛ, ШИНЭ ЗЕЛАНДЫН ХАРИЛЦААНЫ ЛАВЛАХ

Монгол Улс Шинэ Зеланд Улстай 1975 оны 4 дүгээр сарын 8-нд дипломат харилцаа тогтоосон. Хоёр орны хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 30 жилийн ойгоор Гадаад хэргийн сайд нар цахилгаан утас солилцсон.

Хоёр орны харилцаа 1990-ээд он хүртэл элчин сайд нараа харилцан томилж ажиллуулах төдийгээр хязгаарлагдаж байв.

Харин 1990-ээд оноос Шинэ Зеланд манай улсыг сонирхох болж, Монгол дахь ардчилал шинэчлэлийн үйл явцыг дэмжигч орнуудын нэг болсон.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч П.Очирбат 1997 онд Шинэ Зеландад айлчилсан. Энэ нь Монгол Улсын төрийн тэргүүний Шинэ Зеланд улсад хийсэн анхны айлчлал байв. Айлчлалын үеэр Ерөнхийлөгч П. Очирбат Шинэ Зеландын Ерөнхий сайд Жим Болжертой хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөтгөх талаар санал солилцож, Шинэ Зеландад хүн сургах асуудлаар ярилцаж тохиролцсон. Хоёр орны хамтын ажиллагааг бодитой бөгөөд үр ашигтай болгохын тулд харилцааны үндсэн зарчмыг тодорхойлсон баримт бичгээс гадна Хөрөнгө оруулалт, Давхар татварын хэлэлцээрүүдийг байгуулахыг санал болгосон ба айлын тал дэмжсэн байр суурьтай байсан. Айлчлалын хугацаанд Ерөнхийлөгч П. Очирбат, Ерөнхий сайд Ж.Болжер нар Монгол, Шинэ Зеландын хамтарсан албан мэдээнд гарын үсэг зурсан.

Шинэ Зеланд Улсын Гадаад хэрэг, худалдааны сайд Фил Гофф 2003 оны 9 дүгээр сарын 10-12-нд Улаанбаатар хотноо хуралдсан Ардчиллыг шинээр болон сэргээн тогтоосон орнуудын олон улсын тавдугаар бага хуралд оролцож, улмаар Монгол Улсын Гадаад хэргийн сайд Л.Эрдэнэчулууны урилгаар манай улсад албан ёсны айлчлал хийв.

Монгол Улсаас Шинэ Зеланд Улсад суух Элчин сайд Л. Амарсанаа 2003 оны 3 дугаар сард Шинэ Зеландын Амбан Захирагч Силвиа Картрайтад ИЖБ-ээ барьсан. Шинэ Зеланд Улсаас Монгол Улсад суух Элчин сайд Энтони Браун 2005 оны 9 дүгээр сард ИЖБ-ээ барих гэж байна.

Худалдаа, эдийн засгийн харилцаа

Монгол, Шинэ Зеландын худалдааны эргэлт харьцангуй бага бөгөөд худалдаанд импорт голлож байна.

Импорт: импортын гол бараанд шар айраг, масло, хуурай сүү гэх мэт хүнсний бүтээгдэхүүн болон машин, механизм голлодог.

Хөрөнгө оруулалт: Шинэ Зеландын хөрөнгө оруулалт манай уул уурхай, газар тариалан, мал аж ахуйн салбарт голлон орсон. 2005 оны 6 дугаар сарын байдлаар 3.585 мянган ам.долларын хөрөнгө оруулалттай арав гаруй аж ахуйн нэгж бүртгэгдээд байна. Үүнд:

Шинэ Зеландаас үзүүлж буй тусламж

Монголд Хандивлагч орнуудын уулзалтанд Шинэ Зеланд 1991 оноос хойш тогтмол оролцож манай улсад жил бүр 200-250 мянган ам.долларын тусламж үзүүлж байна. Эхний үед уг тусламжийн хөрөнгийг ноос, арьс ширний боловсруулалтыг сайжруулах судалгаа хийх, манай мал аж ахуйн мэргэжилтнүүдийг дадлагажуулахад зарцуулав. 1993-1995 оны санхүүгийн жилд манай 5 мэргэжилтэнг тус бүр нэг жилийн хугацаагаар сургалтанд хамруулсан. 1997 онд гарсан ой хээрийн түймрийн хохирлыг арилгахад 65 мянган ам.доллар хандивлав.

1999 оны Хандивлагчдын уулзалтаар Шинэ Зеланд 250 мян.ам.доллар амлаж, үүнийг англи хэлний сургалтанд зарцуулжээ. Шинэ Зеландын Засгийн газар 1991-2002 оны хооронд манай улсад нийт 1.828.854 ам.долларын албан ёсны тусламж олгосон байна. Энэхүү тусламж дараах хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлэхэд зориулагджээ. Үүнд:

1. Төрийн захиргааны шинэтгэлийн хөтөлбөр

2. ГХЯ-ны ажилтнуудад зориулсан хэлний сургалт

3. Ядуурлыг бууруулах сан

Шинэ Зеландын Засгийн газар Азийн бүс нутагт үйл ажиллагаа явуулж буй Шинэ Зеландын хувийн секторын үйл ажиллагааг дэмжихэд зориулж ихээхэн хөрөнгө зориулдаг юм. Энэ чиглэлээр 1994-1998 онд 903405 шинэ зеланд долларын туслалцааг зөвлөлгөө, байгалийн хөрсний тооцоо, хөдөөгийн сэргээгдэх эрчим хүчний техник эдийн засгийн тооцоо, нүүрсний салбарын өөрчлөлт зэрэг чиглэлүүдээр манай улсад үйл ажиллагаа явуулсан Шинэ Зеландын компаниудыг дэмжихэд зарцуулжээ.

Хүний эрхийн үндэсний комисст зориулж техникийн туслалцаа үзүүлсэн.

2003 онд Улаанбаатарт хуралдсан Ардчиллыг шинээр болон сэргээн тогтоосон орнуудын олон улсын бага хуралд зориулж 27.7 мянган ам.доллар хандивласан. Бага хурлын үйл ажиллагаанд Шинэ Зеландын Гадаад хэргийн сайд нь төлөөлөгчдөө тэргүүлж оролцсон.

Шинэ Зеландын Засгийн газар хөгжлийн хамтын ажиллагааны шугамаар 2002-2003 оны санхүүгийн жилд манай улсад 660 мянган шинэ зеландын долларын тусламж үзүүлэхээр болсон.

Гадаад орнуудад үзүүлэх тусламжын чиглэл, хөтөлбөрүүдээ 2003 оноос өөрчилж эхэлсэнтэй холбогдуулан Монгол Улсад зориулсан хөтөлбөр гэж цаашид боловсруулж хэрэгжүүлэхгүйгээр шийдвэрлэжээ. Гэхдээ Төрийн албан хаагчдад зориулсан англи хэлний сургалтын дамжаа, Элчин сайдын мэдлийн бичил сан, Сайн засаглалын сан болон орон нутгийн хөгжлийг дэмжих ADAF хөтөлбөр зэрэгт оролцох боломж байгаа.

Хоёр орны хооронд байгуулсан гэрээ, хэлэлцээр байхгүй болно.